Werf De Boer

De werf van de Gebr. de Boer in Lemmer met in het dak het jaartal van de bouw van de ijzerloods. Foto Martens en Westra p.216.
De werf van de Gebr. de Boer in Lemmer met in het dak het jaartal van de bouw van de ijzerloods. Foto Martens en Westra p.216.

Volgens de letters in de dakpannen dateert de grote loods op de werf van De Boer uit 1902, maar de werf aan de Zeedijk nr. 10 is eerder gesticht. Pier Klazes de Boer (1837-1904) verhuist naar Lemmer na de dood van zijn eerste vrouw Sytske de Jong waarmee hij in 1865 getrouwd was. Hij heeft ervaring opgedaan als scheepstimmermansknecht bij verscheidene werven en begint in 1875 een houten helling in Lemmer.
In 1876 trouwt Pier met Sjoerdtje Harmens Visser (1841-1929) en zij krijgen 12 kinderen. In 1876 begint de werf goed te draaien door de opkomst van de Zuiderzeevisserij. Van die houtbouw periode is helaas geen administratie bewaard gebleven. In 1899 wordt het eerste ijzeren schip gebouwd. Het huwelijk tussen Pier en Sjoerdtje wordt in 1900 ontbonden en in 1904 overlijdt Pier in zijn geboortedorp Woudsend. Sjoerdje leidt de werf voordat haar zoons de werf overnemen.

De familie De Boer met rechts tegen de muur Pier en Sytske. Foto rond 1900. Foto collectie FSM Sneek.
De familie De Boer met rechts tegen de muur Pier en Sytske. Foto rond 1900. Foto collectie FSM Sneek.

In 1901 kopen de zonen Harm (1869-1939), Klaas (1873-1950), Dirk (1877-1961) en Hendrik (1855-1927) hun vader uit en als ze later ook hun moeder uitkopen gaat de werf verder als Firma Gebr. de Boer. Naast de oude helling bouwen ze een werf speciaal voor ijzeren schepen. In 1902 gaan de broers de werf zelfstandig bestieren en vanaf die tijd is de administratie bewaard gebleven, waar het in dit verhaal over gaat.
De ijzeren schepen worden gebouwd aan de hand van tekeningen, wat voorheen met de houten schepen niet het geval was. Dirk gaat speciaal op tekenles in Papendrecht  maar jij moet vroegtijdig terugkeren naar Lemmer omdat hij niet gemist kon worden op de werf. Later gaat Hendrik met meer succes op tekenles in Leidschendam bij zijn zwager Johannes Meijer.
De eerste vier door Hendrik getekende en in 1902 afgeleverde aken oogsten veel lof van de vissers. Maar niet alleen de Lemster vloot wordt door de werf verrijkt met nieuwe vaartuigen, ook uit andere plaatsen ontvangen zij talrijke opdrachten zoals uit Wieringen. Voor Zeeuwse rekening  bouwen ze mosselaken en natuurlijk ook veel kleine bootjes.
Het werk voor de visserij neemt geleidelijk in belang af en in plaats daarvan komen er opdrachten voor grotere schepen. De Eerste Wereldoorlog zorgt voor materiaalschaarste waardoor opdrachten niet kunnen worden uitgevoerd, maar de Zuiderzeewerken vanaf 1924 drukken het aantal opdrachten nog ernstiger. Klaas verlaat de werf in 1920, Hendrik in 1925. In de loop van de jaren dertig verslechtert de situatie verder en Harm verlaat het bedrijf, dat nu geleid wordt door Dirk met zijn zoon Ary. De Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet saneert de schulden en een aantal opdrachten van de IJsselmeerwerken zorgen voor werk. Daarna is weinig meer bekend. Ary de Boer is de laatste eigenaar. Hij staat bekend als ontwerper van Lemster aken en hij tekent de Groene Draeck voor prinses Beatrix. De werf van De Vries Lentsch in Amsterdam mag het schip bouwen.
Omdat Ary geen opvolger heeft om de werf over te nemen, verkoopt hij in 1960 de helling aan de firma Hilbrand Poppen uit Winsum. De firma Poppen houdt het tot 2000 nog in Lemmer uit tot de werf vanwege de strenge milieu-eisen de deuren moet sluiten.
De gebouwde schepen zijn te onderscheiden in binnenvaartschepen (tjalken, klippers, motorschepen en een aantal sleepschepen), visserijschepen en kleine vaartuigen zoals schouw, sloep, punter en vlet naast de beroemde Lemster aak.

Het personeel van de scheepswerf van De Boer. Foto 1911. Foto collectie FSM Sneek.
Het personeel van de scheepswerf van De Boer. Foto 1911. Foto collectie FSM Sneek.